Spinschildpad
Pyxis arachnoides

Victor Loehr


Verblijf
De spinschildpad (Pyxis arachnoides) wordt binnen het Studbook Breeding Programme Pyxis arachnoides gehouden in verblijven met een bodemoppervlakte van ongeveer 0.8 m2 (één tot twee volwassen dieren) of 1-1.5 m2 (drie tot vier volwassen dieren). Mannen kunnen met succes bij elkaar worden gehouden, maar dit is af te raden in het kader van het bijhouden van de ouder/nakomeling-verwantschappen in het stamboek.
Mannen en vrouwen kunnen het gehele jaar tezamen worden gehuisvest. Terraria zijn in het stamboek steeds zo natuurlijk mogelijk ingericht, met een bodem van zand vermengd met fijn gravel, leem, bast, of turf, houtstronkformaties en enkele (kunststof of echte) planten. Het is essentieel dat een aantal schuilplaatsen aanwezig is, waarin de dieren kunnen schuilen. Daarbij hebben de dieren voorkeur voor schuilplaatsen onder plantenmateriaal. De bodemlaag dient tenminste op één locatie minimaal 15 cm diep te zijn, voor ei-afzet door vrouwen.
Verbijven dienen van tijd tot tijd gesproeid te worden, in de winter minder vaak (bijvoorbeeld één keer per week of enige tijd helemaal niet) dan in de zomer (bijvoorbeeld om de dag), om zo de natuurlijke klimatologische omstandigheden te simuleren.

Juveniele dieren worden binnen het stamboek met succes in eenvoudigere terraria gehouden, voor zeer jonge dieren beginnend met een bodemoppervlakte van ongeveer 0,10 m2 voor twee tot drie dieren. Deze terraria zijn eenvoudig ingericht met hetzelfde bodemsubstraat als bij de volwassen dieren en een schuilplaats. Pas uit het ei gekomen dieren worden gehouden op kranten als bodemsubstraat. Kleine overzichtelijke terraria voor jonge dieren maken betere observatie mogelijk, en vergroten daarmee mogelijk de overlevingskans van de dieren.
Vochtigheid van de terraria van de jonge dieren kan hetzelfde zijn als voor volwassen dieren, al lijkt het verstandig een deel van de bodem in het terrarium permanent licht vochtig te houden of met iets grotere frequentie te sproeien.

Temperatuur/verlichting
De hierboven beschreven terraria worden verlicht door middel van TL-buizen en/of (standaard of halogeen) gloeilampen. Verlichting mag UV-licht uitstralen, maar dat is niet noodzakelijk (er dient dan wel vitamine D3 aan het voedsel toegevoegd te worden). De dieren leven een vrij verborgen leven en lijken een hoge lichtintensiteit niet nodig te hebben. Daar de lichtintensiteit in het gebied van herkomst van de schildpadden wel hoog is, lijkt het echter ook geen probleem als in gevangenschap een hoge intensiteit geboden wordt.
De verlichtingsduur dient te worden aangepast aan het gebied van herkomst. Dat betekent 13-14 uur in de zomer en 8-10 uur in de winter, met een geleidelijke overgang daar tussenin. Seizoenen in terraria kunnen worden aangepast aan het zuidelijk of noordelijk halfrond.

De gloeilampen verwarmen de beschreven terraria, evenueel tezamen met bodemverwarming. De dagtemperatuur in het verblijf dient te variëren met de seizoenen, van ongeveer 30-35°C in de zomer, tot 20-25°C in de winter. Nachttemperatuur dient steeds lager te zijn, bijvoorbeeld 20-25° in de zomer en 10-18°C in de winter. Onder een spot (standaard of halogeen) dient de temperatuur hoger te zijn om zonnen mogelijk te maken, bijvoorbeeld 45°C of hoger.

Voedsel
Binnen het stamboek worden de volwassen dieren om de dag of iedere drie dagen gevoerd met in hoofdzaak ‘groen’ plantenmateriaal (Taraxacum, Plantago, andijvie, witlof, et cetera), met eventueel als toevoeging af en toe fruit (bijvoorbeeld eens per week) in kleine hoeveelheden.
Aangeraden wordt gedurende het gehele jaar te blijven voederen, hoewel de dieren in de winter vaak lange tijd niet eten en verborgen blijven.

Jonge dieren dienen vaker gevoederd te worden, zeer jonge dieren dagelijks. Dit kan afgebouwd worden in de eerste jaren nadat ze geboren zijn.

Het is aan te raden altijd drinkwater beschikbaar te stellen, omdat de dieren hier onregelmatig gebruik van maken en soms grote hoeveelheden water kunnen drinken.

Voedingsupplementen
Het voedsel van de schildpadden in het stamboek wordt in vrijwel alle gevallen besprenkeld met een commercieel beschikbaar calcium-/vitaminepreparaat.

Situatie wild en gevangenschap
Pyxis arachnoides is niet zeldzaam in gevangenschap, maar zeker ook niet algemeen. De soort is bedreigd in de natuur, door snelle habitatvernietiging en verzamelen voor de dierenhandel. Daarom is het van belang op korte termijn informatie over deze onbekende soort te verzamelen (zowel in het wild als in gevangenschap), om zo adequate beschermingsmaatregelen te kunnen treffen in de natuur, en om een genetisch gezonde gevangenschapspopulatie op te bouwen voor eventuele reïntroductie op de lange termijn.

Literatuur
Zie voor een uitgebreide literatuurlijst http://home.kabelfoon.nl/~loehr/pyxis, sectie ‘Literature’.

Extra informatie
Incubatie van eieren van deze soort lijkt vooral succesvol indien de klimatologische omstandigheden uit het natuurlijk verspreidingsgebied ook hier worden geïmiteerd. Dat betekent een koele droge winter, gevolgd door een warme vochtige zomer. Eieren kunnen er meer dan een jaar over doen om uit te komen.

Deze houdsbaarheidsaanbeveling is opgesteld in december 2000. Huisvestings- en verzorgingsmethoden zijn dynamische aangelegenheden. Updates op de hier gegeven suggesties kunnen worden gevonden op http://home.kabelfoon.nl/~loehr/pyxis.